poniedziałek, 20 września 2021

Roztoczańskie cmentarze - część V, Stare Brusno, Podkarpacie

Stare Brusno to już Podkarpacie. Niegdyś jedną z najstarszych, największych i najbardziej dochodowych wsi starostwa lubaczowskiego, z dużym dworem. Z miejscowością związane są dwie postacie: ob. św. Brat Albert Chmielowski oraz bł. Siostra Maria Bernardyna Jabłońska.

Cmentarz grekokatolicki w Starym Bruśnie w czasie istnienia starej wsi znajdował się w jej centrum, teraz porasta go las, a do zabudowań jest spory kawałek. Ma powierzchnię 0,26 ha. Znajduje się na nim około 300 nagrobków, które gęsto pokrywają teren nekropolii. 

Najstarsze krzyże mają prostą formę krzyży równoramiennych z prymitywnie wykonanymi inskrypcjami. Późniejsze krzyże i rzeźby mają często dużo bardziej wyszukane formy. Charakterystycznym motywem pojawiającym się na bruśnieńskich krzyżach jest stylizacja na krzyże drewniane z rzeźbieniami kory dębowej, słojami drewna na poprzecznych belkach, oraz oplatającym belki bluszczem. Najbardziej znane rodziny kamieniarzy to Kuźniewicze, Pidhoreccy, Lubyccy, Zaborniacy, Sacharkowie i Birnbachowie. 














W Bruśnie Starym istniało kilka cerkwi pod wezwaniem św. Paraskewii. Na początku XIX w. dokumenty rejestrują cerkiew drewnianą. Ostatnia, murowana, zbudowana została w 1906 r., a zniszczona w nieznanych okolicznościach po deportacjach Ukraińców przez rząd Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1944-1947. Obecnie w tym miejscu jest tylko cerkwisko z pomnikiem.



W niedalekiej odległości od grekokatolickiego cmentarza jest wodospad oraz bunkier pozostały po fortyfikacjach linii Mołotowa.