Nowy Sącz

Nowy Sącz zaskoczył mnie swą urodą.  Jeden dzień pobytu to stanowczo za mało, szczególnie, że i w okolicy jest wiele pieszych tras do przebycia. Jest to jedno z najstarszych miast w Małopolsce, bo lokowane 8 listopada 1292 roku jako miasto królewskie w ziemi krakowskiej, obecnie zamieszkałe przez około 85 000 mieszkańców. Jako jedno z pierwszych miast w Polsce wybudowało w  1912 roku w rekordowym tempie własną elektrownię, a 11 marca po raz pierwszy zapaliły się lampy elektryczne.      31 października 1918 to właśnie w Nowym Sączu (3 dni po powołaniu Polskiej Komisji Likwidacyjnej), po raz pierwszy w niepodległej Polsce, orkiestra oficjalnie odegrała Mazurka Dąbrowskiego, który później stał się hymnem państwowym. Natomiast 21 czerwca 1934  Polskie Radio przeprowadziło pierwszą w historii bezpośrednią transmisję wydarzenia spoza Warszawy z okazji pochówku na „starym cmentarzu”  ministra spraw wewnętrznych gen. Bronisława Pierackiego.

Ratusz to eklektyczny budynek stanowiący serce miasta, siedziba władz Nowego Sącza. Obecny kształt uzyskał w latach 1895-1897 podczas odbudowy po pożarze w końcu XIX wieku. Stoi pośrodku rynku, centralnego placu miasta, który ma powierzchnię 19 200 m².

Zamek Królewski w Nowym Sączu to budowla wzniesiona przez króla Kazimierza Wielkiego w latach 1350–1360 na skarpie w obrębie fortyfikacji miejskich, w widłach dwóch rzek: Dunajca i Kamienicy. W przeszłości zamek posiadał dwie baszty narożne, wieżę, budynek mieszkalny i przedzamcze. Do dzisiaj zachowały się resztki murów obwodowych oraz zrekonstruowana Baszta Kowalska. Obecnie na terenie ruin zamku znajduje się park miejski.

Synagoga w Nowym Sączu, zwana również Grodzką, znajduje się przy obecnej ulicy Berka Joselewicza 12, w centrum dawnej dzielnicy żydowskiej. Pierwsi Żydzi pojawili się w Nowym Sączu już w XV wieku, a w okresie międzywojennym stanowili jedną trzecią mieszkańców miasta. Niestety, okupacja niemiecka położyła kres żydowskiemu życiu w Nowym Sączu. Początkowo zmuszeni zostali oni do noszenia opasek z Gwiazdą Dawida, a w 1940 roku w mieście powstało Getto. Do Nowego Sącza trafiali również Żydzi wysiedleni z Muszyny, Krynicy, Piwnicznej. W sumie wokół ulicy Kazimierza Wielkiego i w dzielnicy Piekło w czasie okupacji przebywało ok. 12 tys. ludzi. 23 sierpnia 1942 roku to jedna z najtragiczniejszych dat w dziejach miasta. W ramach akcji Reinhard, której celem było zgładzenie ludności żydowskiej, skazano na śmierć 16 tysięcy mieszkańców Sądecczyzny.

Kościół Przemienienia Pańskiego w Nowym Sączu czyli dawna kaplica Przemienienia Pańskiego, należąca do nieistniejącego klasztoru Franciszkanów, zlikwidowanego na skutek kasaty józefińskiej. Zespół poklasztorny oo. Franciszkanów w Nowym Sączu powstał w 1297 r. z nadania Wacława II. W kaplicy znajduje się nagrobek Jana Dobka Łowczowskiego, który był fundatorem jednej z kaplic. Pod kaplicą znajduje się krypta. Od 1800 roku kaplica jest w posiadaniu parafii ewangelicko-augsburskiej w Nowym Sączu.

Pomnik Władysława Jagiełły w Nowym Sączu - wyeksponowany na elewacji ściętego narożnika kamienicy byłej komunalnej kasy oszczędności, znajdującej się między ulicą Jagiellońską i Szwedzką. Posąg znajduje się na wysokości pierwszego piętra, Postać króla, jego ubiór i rysy twarzy wzorowane są na portrecie autorstwa Jana Matejki, z cyklu Poczet królów i książąt polskich. W 1939 na polecenie Niemców posąg został zdemontowany i pocięty na trzy części. Ocalał, schowany w piwnicy przez Stefana Krajewskiego, pracownika komunalnej kasy oszczędności. Po wyzwoleniu miasta pomnik kilka dni stał na Rynku, a następnie został umieszczony w pierwotnym miejscu.

Kościół Ducha Świętego w Nowym Sączu, gotycki kościół ponorbertański, obecnie jezuicki.

Do cennych zabytków Nowego Sącza należy układ urbanistyczny miasta.

Przystanek Czasu znajduje się na Rynku, obok miejskiego Ratusza, na skwerku obok odbudowanych w XX wieku fundamentów dawnego ratusza, który spłonął w 1894 roku. To beczka wkopana w ziemię, która ma zostać otwarta w 2025 roku, choć pojawiają się głosy, iż to zdecydowanie za wcześnie. Ową beczkę zwaną Przystankiem czasu zakopano w 2001 roku, a znajdują się w niej wszelkie różności - m.in. prasa z przełomu tysiąclecia, butelka śliwowicy charakterystycznej dla regionu, zdjęcia, kopie dokumentów miejskich.

Zamek w Melsztynie

W XI wieku na melsztyńskim wzgórzu istniała drewniana stróżówka. Budowę zamku rozpoczął w 1347 roku Spycymir Leliwita, który pełnił funkcję kasztelana krakowskiego. Obiekt był ośrodkiem ruchu husyckiego w Polsce. Po 1500 roku kasztelan wiślicki Mikołaj Jordan odkupił zamek i rozbudował. W następnych latach warownia zmieniała właścicieli. Uległa zniszczeniu podczas konfederacji barskiej na skutek ataków wojsk rosyjskich. Od tego czasu popadał w ruinę. Formalnym właścicielem zamku są Lasy Państwowe, jednak w 2008 roku z inicjatywy gminy Zakliczyn zamek został przekazany gminie w użytkowanie, co umożliwiło rozpoczęcie zabezpieczenia ruin. W 2018 roku rozpoczęto prace związane z jego odbudową. Teraz  jest to tzw. ruina utrwalona, w planie jest jeszcze wykonanie historycznej ekspozycji we wnętrzu. Ze wzgórza rozciągają się piękne widoki na okolicę.

Według legendy lochy zamku miały się ciągnąć pod Dunajcem aż do odległego o 3 kilometry klasztoru w Zakliczynie. W lochach tych znajdowały się ponoć „stajnie podziemne”, służące jako kryjówki przed nieprzyjacielem i ukryto w nich ogromne skarby. Inna legenda głosi, że na drodze prowadzącej do zamku czasem pojawia się widmowa postać rycerza w zbroi, jadącego wolno z rozwianym proporcem i daje się słyszeć przybliżający się tętent kopyt oddziału jeźdźców - jest to duch Spytka III z Melsztyna, poległego w 1439 roku w bitwie pod Grotnikam. Niestety, nie widziałam i nie słyszałam:)

Słowacja - Szczyrbskie Pleso

Szczyrbskie Pleso to najwyżej położona osada w Tatrach – 1346 m n.p.m.. Dawny właściciel  tych ziem, Józef Szentiványi, w 1872 roku postawił nad brzegiem jeziora domek myśliwski, który udostępniono również dla turystów. W 1875 roku Węgierskie Towarzystwo Karpackie zainspirowało budowę schroniska turystycznego, które jeszcze bardziej przyczyniło się do popularyzacji tego miejsca. Niebawem powstały hotele, sanatoria, prywatne wille oraz zaplecze gastronomiczne. W 1885 roku osada otrzymała status uzdrowiska. W tym czasie wybudowano też drogę Tatrzańska Szczyrba - Szczyrbskie Jezioro, a w 1921 przystosowano ją do ruchu samochodów. W 1896 roku uruchomiono parową kolej zębatą ze Szczyrby. Teraz też jest to miejscowość z hotelami, parkingami, do której można dojechać własnym samochodem lub autobusem, kolejką elektryczną lub zębatą, a po jeziorze można pływać łódką lub kajakiem. I to jest straszne:) Nasze Morskie Oko, które położone jest na podobnej wysokości, a w rejonie którego znajduje się tylko schronisko i nic więcej, podoba mi się znacznie bardziej, szczególnie poza sezonem, gdy nie ma tam tak wielu turystów.

A tutaj... !

Oszczędzę sobie zdjęć stacji kolejowej oraz ogromnego parkingu koło niej. Aby docenić urodę Plesa, trzeba się od tej komercji odwrócić  zostawiając ją za plecami, zapomnieć, jak tam z tyłu jest i spojrzeć na jezioro i góry, które są naprawdę urokliwe. Oczywiście na brzegu jest tłum, ale starałam się omijać ludzi obiektywem aparatu.

Niedzica

Już tu kiedyś byłam, ale to był październik, a co szkodzi pojechać znowu  w lipcu ? No i jest tak samo: zamek stoi, tama stoi, stateczki pływają... To przynajmniej dla odmiany pojechałam inną drogą oglądając takie widoki na Tatry, jak na ostatnich zdjęciach.

Pierwszy raz nazwa Zamek Dunajec łac. novum castrum de Dunajecz pojawiła się w dokumencie z 1325 zapisana jako własność rodu Jana i Rykolfa panów na Brzozowicy. Byli to wnukowie comesa spiskiego Rudygera z Tyrolu, który za nadaniem króla Węgier Andrzeja II w roku 1209 lokował Niedzicę. Początkowo zamek ten stanowił węgierską strażnicę na granicy z Polską. W roku 1470 przeszedł w ręce rodu Zapolyich, następnie przez okres ponad 60 lat w posiadanie Łaskich. Znany ze złego prowadzenia się Olbracht Łaski zamek najpierw zastawił, a później sprzedał Jerzemu Horvathowi, który starannie go odbudował przekształcając w okazałą renesansową rezydencję. W znacznej części w takiej postaci zachował się po dziś dzień. W roku 1858 zamek w Niedzicy przejął kolejny węgierski ród Salamonów.

Po zakończeniu I wojny światowej zamek znalazł się na terytorium Polski, choć własnością Salamonów pozostawał aż do 1945. Bardzo istotny fakt z tamtego okresu to zachowanie w dobrach zamkowych aż do 1931 (najdłużej w Europie) szczątkowych form pańszczyzny. Od 1948 prowadzono na zamku prace restauracyjne i częściową odbudowę. Jedną z najbardziej tajemniczych kart w historii zamku jest odnalezione, podobno tuż po II wojnie światowej, inkaskie "kipu" - rodzaj zapisu informacji pismem węzełkowym, które zawiera ponoć informacje o ukrytym skarbie. Zamek "wystąpił" m.in. w serialu telewizyjnym "Janosik" oraz "Wakacje z duchami". W połowie lat pięćdziesiątych XX wieku kręcono tutaj zdjęcia do filmu "Zemsta" na podstawie komedii Aleksandra Fredry. Zamek jest również "bohaterem" książki przygodowej pt. "Ciotka, licho i niedzickie zamczycho".

 

Wyżej: te ruiny po prawej za wodą to zamek w Czorsztynie