Jadąc pociągiem do Warszawy zawsze zwracałam uwagę na stację w Otwocku i zawsze kołatała mi po głowie myśl, aby tu przyjechać, jednak zazwyczaj nie było okazji. Trafiła się teraz z powodu organizowanego w Otwocku rajdu. Zapisałam się i ja, ale teraz żałuję, że wybrałam krótki 15-kilometrowy dystans, trzeba było iść na co najmniej 25 km. Nie czas jednakże żałować po fakcie ....
Rajd zaczynał się w Parku Miejskim, obok budynku liceum im. Gałczyńskiego. Budynek szkoły jest imponujący i bynajmniej nie był przeznaczony pierwotnie na cele edukacyjne, tylko na kasyno. Budowla powstawała w latach 1927 -1933 i kosztowała 2 mln złotych, z czego część podobno zdefraudowano. To spowodowało, że władze cofnęły zgodę na gry hazardowe i - choć ze stratą - to przez wiele lat gmach funkcjonował jako ośrodek życia towarzyskiego i kulturalnego w okolicy. W 1935 na schodach zewnętrznych nakręcono kilka początkowych scen z filmu „Manewry miłosne” z Tolą Mankiewiczówną i Aleksandrem Żabczyńskim w rolach głównych. W czasie okupacji niemieckiej funkcjonował tu „dom żołnierski”, gdzie żołnierze niemieccy spędzali czas poprzedzający wysłanie ich na front. Po wycofaniu się Niemców budynek ogołocono z wszystkich wartościowych rzeczy. Po wkroczeniu Armii Czerwonej Resort Bezpieczeństwa Publicznego przetrzymywał w nim aresztowanych żołnierzy Podziemia. W 1946 do gmachu zostało przeniesione Miejskie Gimnazjum Koedukacyjne, obecnie liceum ogólnokształcące. Ma rangę zabytku.
Rajd polegał na przebyciu we własnym tempie wyznaczonej trasy, w założonym przez organizatorów czasie nie dłuższym niż x godzin, ja zaplanowałam sobie swój własny czas i dotrzymałam go, dzięki czemu mogłam potem jeszcze pochodzić po miasteczku.
Wychodząc na trasę mijałam w parku pomnik Piłsudskiego. Marszałek Józef Piłsudski odwiedził Otwock dwukrotnie. Pierwsza jego wizyta miała miejsce od 20 sierpnia 1915 roku do 4 września 1915 roku. Marszałek zmuszony przez okupantów do opuszczenia stolicy zatrzymał się w Otwocku. Druga wizyta Piłsudskiego w Otwocku miała miejsce 13 maja 1924 roku. Marszałek przyjechał do Otwocka na prośbę umierającego w jednym ze szpitali porucznika Wacława Łapczyńskiego.
Niniejszy pomnik miał swojego poprzednika postawionego ponad 70 lat temu. Poprzedni monument został usunięty pod osłoną nocy przez komunistów w latach 40-tych XX wieku.
Po wyjściu z miasteczka wędrowałam przez Mazowiecki Park Krajobrazowy. Było zimno, 6 stopni, i momentami mżyło.
Cyfry na słupkach w lesie oznaczają granice terenów (działek) leśnych. Wierzchołek łączący ścianki z tymi numerami, wskazuje północ. Słupki mogą okazać się przydatne osobom, które straciły orientację w terenie. Można w razie zgubienia się podać przez telefon osobom nas szukającym lub bezpośrednio leśnikom numery ze słupka, by określiły, gdzie jesteśmy.
Właściwie nie wiem do końca, co to jest, ale wydaje mi się, że to piwniczka do zimowania nietoperzy, które w okolicy mają swoje siedliska. Ponieważ jest mało dziupli to już od 20 lat leśnicy budują im podziemne schronienia (jest ich w parku 15) albo wieszają budki (jest ich kilkaset), na zdjęciu niżej.
Ośrodek Edukacyjno-Muzealny "Baza Torfy" w dawnej leśniczówce z 1905 roku. Czesław Łaszek upamiętniony obeliskiem z tablicą pamiątkową, to nieżyjący już badacz torfowisk polskich, wieloletni wojewódzki konserwator przyrody, który doprowadził do utworzenia w Warszawie 10 rezerwatów, które wraz z Kampinoskim Parkiem Narodowym oraz Mazowieckim i Chojnowskim Parkiem Krajobrazowym stworzyły system ekologicznej osłony stolicy.
Dalsza trasa prowadzi mnie w miejsce, które wyjątkowo mnie zainteresowało.
Najpierw o tym, skąd Żydzi w Otwocku. Otóż z Warszawy. Otwock i jego przeciwgruźlicze sanatoria były popularne wśród warszawskich Żydów. Specjalnie z myślą o nich powstały w Otwocku pensjonaty, lecznice i sanatoria z kuchnią koszerną. Zaspokojeniu potrzeb duchowych służyły synagogi i domy modlitwy. Mieszkali tu znani cadycy, związani z dynastiami chasydzkimi z Parysowa, Mszczonowa, Dęblina i Kozienic. Jednym z pierwszych, który się tu osiedlił był cadyk Kalisz Symcha Bunem, wnuk słynnego Izraela Icchaka Kalisza z Warki, z inicjatywy którego wzniesiono w mieście dom studiów religijnych. Działało wiele żydowskich stowarzyszeń i organizacji o charakterze społeczno-politycznym i religijnym. Już w latach dwudziestych, udział Żydów w ogólnej liczbie kuracjuszy sięgał około 76 proc.. Tuż przez wybuchem wojny w Otwocku na stałe mieszkało 10.689 Żydów, co stanowiło 55 proc. całej populacji miasta.
Otwocki cmentarz żydowski powstał na początku XX-wieku. Grzebano na nim głównie zmarłych w pobliskich szpitalach i sanatoriach. Najwięcej grobów pochodzi z dwudziestolecia międzywojennego. Często na nagrobnych stellach znajdują się napisy w języku hebrajskim i polskim. Świadczą o asymilacji pochowanych tutaj ludzi z miejscem i społecznością, w których przyszło im żyć i umierać.
Znalazłam tez tablice z inskrypcjami po niemiecku i rosyjsku.
Pochówków na cmentarzu żydowskim dokonywano jeszcze w latach 50-tych XX wieku. Na powierzchni cmentarza, która zajmuje ok. 1,7 ha, do dziś zachowało się wg jednych źródeł 900, a według innych - 1200 macew.
Najwięcej zniszczeń na cmentarzu dokonali Niemcy w czasie II wojny, a po wojnie pospolici cmentarni złodzieje poszukujący kosztowności. Groby niszczono, aby wykonać z nich tarcze ścierne do szlifierek, zaś ludzkie kości sprzedawano studentom medycyny.
Motyw „Gwiazdy Dawida” będący symbolem przynależności narodowej oraz symbolem narodu żydowskiego.
Dominują tradycyjne macewy, jednak tuż obok nich stoją pomniki nagrobne podobne do tych, jakie można spotkać na cmentarzach innych wyznań.
Z 10-tysięcznej grupy żydowskich mieszkańców po II wojnie pozostało przy życiu około 400 osób, które następnie rozproszyły się po Polsce i po świecie.
W sierpniu 2007 wzdłuż granic cmentarza rozpoczęto układać ciężkie głazy. Udało się w ten sposób ogrodzić połowę jego terenu. Stało się tak dzięki zaangażowaniu lokalnych społeczników, m.in. nauczycielek z otwockiego liceum: Katarzyny Kałuszko, Marii Bołtryk, proboszcza ks. Wojciecha Lemańskiego oraz Zbigniewa Nosowskiego, redaktora naczelnego pisma "Więź". Nowe pokolenia naprawiają grzechy i błędy poprzedników.
Kierując się do miasteczka, natknęłam się w lesie na taką interesująca budowlę z gałęzi:) Wyczytałam w googlach, że nie wiadomo kto to robi, a ona wciąż się rozrasta. Podobno to dzieło jednego człowieka, bardzo fajna atrakcja zrobiona z gałęzi. Ktoś podejrzewa harcerzy, ale nie ma na to potwierdzenia, raczej własna inicjatywa jakiegoś pasjonata. Nawet ja się cieszyłam buszując po zakątkach tej twierdzy:)
No i skończyłam rajd, zainkasowałam medal i dyplom i poszłam zwiedzać świdermajery. Przedsmak stylu daje wyjście boczne z parku.
Intensywny rozwój Otwocka jako letniska i uzdrowiska na przełomie XIX i XX w. doprowadził do wykształcenia się specyficznego stylu budownictwa lokalnego z pogranicza rosyjskich dacz i alpejskich posiadłości . Powstanie tego stylu jest związane ze zjawiskiem rozprzestrzeniania się po Europie pod koniec XIX w. mody na architekturę szwajcarską. Twórcą tego stylu był Michał Elwiro Andriolli. Tak, to ten od najbardziej znanych i najpopularniejszych ilustracji do Pana Tadeusza, ten sam, co zmarł w Nałęczowie i ma tam swoją ulicę. Bogaty wystrój domów wznoszonych przez artystę (w sumie było ich 15) wywarł niewątpliwy wpływ na formę budynków, które zaczęto stawiać w latach późniejszych w okolicach Otwocka, Karczewa, Józefowa i Świdra. Styl, w jakim kontynuowano rozbudowę przyszłego uzdrowiska, nawiązując nieudolnie do pierwowzoru stworzonego przez Andriollego, został nazwany żartobliwie przez K. I. Gałczyńskiego „świdermajer”. Oryginałów Andriollego już nie ma, te nieliczne co zostały, to podróbki.
Dawny pensjonat Abrama Gurewicza. Zagrał razem z Sochą, Wieniawą i Lewandowską w zimowej reklamie Apartu:) Niech wygląd nikogo nie zwiedzie. Oryginalna willa najnormalniej w świecie zgniła i ją rozebrano, a następnie ściany i stropy kolejnych skrzydeł budynku były odlewane z betonu i okładane zachowanym drewnem. W całości odrestaurowano dwie zdobione werandy oraz południową ścianę od strony parku. Z dawnego budynku zachowało się jedynie 7 pieców kaflowych, 26 drzwi wewnętrznych i żeliwne balustrady schodów. Ale stara czy staronowa ta willa, i tak wygląda pięknie, i świetnie, że udało się ją uratować.
Stara budka dróżnika, także z elementami stylu świdermajer.
Większość willi jest zaniedbana i w ruinie, zarośnięta krzakami, zasłonięta blachą ogrodzeniową itp., ale i tak miło było na nie zerknąć, taki przykład przemijającego czasu.
Pomnik „Biało-czerwonej Iskry” - jego celem jest upamiętnienie polskich pilotów - żołnierzy służących Ojczyźnie, a w szczególności dwóch: mjr. Tomasza Pajórka i mjr. Mariusza Oliwy, którzy zginęli na terenie Otwocka podczas lotu rozpoznania pogodowego przed pokazem powietrznym nad stolicą w Święto Niepodległości w 1998 roku.
Magistrat miasta Otwocka - oryginalny budynek o eklektycznej elewacji ze strzelistą wieżą zegarową pośrodku. Został on wzniesiony w latach 80-tych XIX w. jako Willa Rozalin, dla inż. Stanisława Sierkowskiego, właściciela biura techniczno-handlowego w Warszawie. Około 1920 r. władze miejskie zakupiły tą willę z przeznaczeniem na stałą siedzibę magistratu. Do dzisiaj jest to najważniejszy budynek Urzędu Miasta Otwocka, w którym urzęduje prezydent wraz z zastępcami.
Koniec wycieczki. Pewnie jeszcze kiedyś zajrzę w okolice, choć niekoniecznie do Otwocka, bo jest tu jeszcze parę miejsc, które chciałabym zobaczyć.
.JPG)
