Piaski Lubelskie - Zbór Kalwiński

Zbór Kalwiński na górze Kościelec w Piaskach został wybudowany w latach 1783-1785 z fundacji Teodora Suchodolskiego, najprawdopodobniej według projektu Fryderyka Zilchera alias Zillehera. Ten sam architekt był również twórcą luterańskiego kościoła Świętej Trójcy w Lublinie.  Z okazji położenia kamienia węgielnego pod nowy budynek (27 października 1783 r.) wmurowano trzy miedziane tabliczki z nazwiskami osób obecnych na uroczystościach - ciekawe, czy się znajdą podczas prac archeologicznych, które już niedługo planowane są na Kościelcu.

Kościół miał styl barokowo-klasycystyczny, a jego powierzchnia wynosiła 207 m kw. Budynek miał
obszerną nawę, od frontu wieżę krytą blaszaną kopułą, a także dzwon. W 1849 r. z powodu licytacji dóbr należących do Suchodolskich, a następnie sprzedaży Piask, parafia ta została zlikwidowana, budynek zaś pozostał nieużytkowany i popadał w ruinę. Cmentarz przykościelny położony obok ruin kościoła zniknął z powierzchni ziemi. Do czasów obecnych w dobrym stanie zachowały się fundamenty budynku, ściany zewnętrzne i wewnętrzne. Nie pozostały żadne ślady po stropach, konstrukcji dachowej, pokryciu dachu oraz wyposażeniu. Ołtarz i barokowa ambona z XVI w. obecnie znajduje się w kościele Ewangelicko-Augsburskim w Lublinie.

Na Kościelcu był też zamek. Teodor Suchodolski, wierny żołnierz i przyjaciel Jana III Sobieskiego, gościł tu późniejszego króla na wzgórzu zamkowym. Do zboru należała też  grupa Szkotów lubelskich.

Widoczne resztki herbu Janina używanego przez ród Suchodolskich.

na podst.: rcin.org.pl/Content/35376/WA303_43560_A512-43-1999-OiR_Bem.pdf