niedziela, 1 września 2024

Zamek Spiski - Żehra, Słowacja

Podczas pobytu na Słowacji zwiedziłam m.in dwa zamki. Ten, o którym piszę zwiedziłam jako drugi, ale zalecam go obejrzeć jednak jako pierwszy:) Zamek Spiski, bo leży na terenie Spiszu sąsiadującego z Podhalem. Za króla Bolesława Chrobrego była tu Polska.  Utracone na rzecz Węgier ziemie aż do 1769 roku powróciły znów do Polski (za Władysława Jagiełły), bo król węgierski nie oddał pożyczonych 37 000 kop groszy czeskich:) 

Zamek leży na terenie wsi Żehra. Wieś nieduża, zamieszkała w 20% przez Romów i to oni dominują na wiejskich uliczkach. Dzieci golutkie jak je Pan stworzył, bez żadnego choćby minimalnego odzienia, płci obojga, biegały hałaśliwymi gromadkami bez nadzoru, a lat miały może 3-4, góra 5. Madki dostałyby zawału:) Zatrzymałam się przy sklepie, napoić psa i kupić więcej wody, bo skwar był okropny i zderzyłam się z dawnym prl-em. W sklepie kasa z szalkami, płatność tylko gotówką - odeszłam z niczym, bo na dwa dni nie opłacało mi się euro kupować, skoro mam karty płatnicze i blika:) Tu te "nowinki" nie dotarły:)

We wsi najcenniejszym zabytkiem, oprócz zamku, jest zabytkowy kościółek pw. Świętego Ducha, stojący tu w niezmienionej formie od XIII wieku. Choć od zamku oddalony o parę kilometrów, tworzy z nim zespół wpisany na listę zabytków UNESCO.


 
Do środka nie udało mi się wejść, kościół był zamknięty, więc nie dane mi było zobaczyć na własne oczy tych średniowiecznych malowideł ściennych pochodzących z okresu od końca XIII do XV. 
Zdjęcie ołtarza pochodzi ze strony: https://www.unesconadosah.sk/

Idę do zamku, droga malownicza, z pięknymi widokami.




Na wysokości 634 m. n.p.m., na skale wapiennej przewyższającej okoliczny teren o 200 m., góruje nad malowniczą Kotliną Spiską jeden z najcenniejszych zabytków Spiszu, Zamek Spiski. Początki Zamku Spiskiego sięgają połowy XII wieku, chociaż wcześniej w tym miejscu znajdowało się grodzisko celtyckie, a potem na sąsiednim wzgórzu grodzisko słowiańskie. Wielka powierzchnia zamku, pozwala go zaliczać do największych zamków w Europie.  Był on siedzibą głównych żupanów Spisza. Zamieszkany był do końca XVII wieku. Jego właściciele - rodzina Csáky - przenieśli się potem do nowocześniejszych pałaców w Bijacowcach, Hodkowcach i innych.



Dzisiejsze samotne murowane słupy były pierwotnie połączone belkami i tworzyły pierwszą linię obrony. Za nimi znajdowała się głęboka fosa, potem wysoki mur tworzący podzamcze. 




W głębi wieża z bramą gotycką z XV wieku, przed którą była zapadnia.




Jak to zamek, często był atakowany, a czasem nawet zdobywany.  W roku 1443 zdobył go Jan Jiskra z Brandysa, walczący o prawa do korony Władysława Pogrobowca. Najpierw na zboczu pod zamkiem postawił małą umocnioną fortecę, potem zlecił wybudować fortyfikacje wielkiego dziedzińca. W taki sposób zyskiwał powoli zamek obecny wygląd i rozmiary - teren zamku zajmuje 4 hektary.




Resztki rekonstruowanej wieży zamkowej z XI - XII wieku. Uległa zniszczeniu w pierwszej połowie XIII wieku z powodu destrukcji podłoża, gdy w skale powstała wielka szczelina.





W okresie świetności zamek posiadał oprócz pomieszczeń mieszkalnych i obronnych, także młyn, kilka cystern na wodę, magazyny z żywnością, lodownię. W przypadku oblężenia mógł dać schronienie mieszkańcom i załodze na długi czas.


Pierwszych turystów na teren zamku wpuszczono dopiero w 1987 roku, nadal trwają renowacje i remonty. W dniu mojego pobytu w remoncie była okrągła wieża i dojście do niej, przez to nie było także  dostępu do pomieszczeń muzealnych.
W 1993 roku Zamek Spiski wraz z otaczającymi go zabytkami został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.





Z podnóża zamku widać białą wieżę kościoła we Żehrze.