To tu właśnie odbyły się dwa sejmy Polski i Litwy. Bywał tu Kazimierz Jagiellończyk i Mikołaj Radziwiłł, który szczególnie upodobał sobie to miasto. Tak, w XVI wieku Łomazy były miastem z nadania króla Zygmunta Augusta. Miasto otrzymało prawo do posiadania własnej miary, wagi, woskodajni i kramów oraz prawo do targów co niedziela i czwartek,a także jarmarków na św. Piotra i Wszystkich Świętych. Mieszczanie zostali zobowiązani do budowy mostu na gościńcu wileńskim, utrzymania grobli i mostów oraz wybudowania własnym kosztem ratusza.
W 1570 roku erygowana była parafia prawosławna dla miejscowej ludności (Rusinów). W okresie po unii brzeskiej, w 1726 roku notowana jest drewniana cerkiew unicka p. w. ŚŚ. Piotra i Pawła.
W Łomazach istniała duża społeczność pochodzenia żydowskiego. Istniała bożnica, którą okupacyjne władze niemieckie wysadziły przed 1942 rokiem.
W czasie drugiej wojny światowej Niemcy umieścili część łomaskich Żydów w ogrodzonym płotem z drutu kolczastego, obozie pracy w pobliskiej Studziance, na terenie folwarku Szenejki. W obozie znajdować się miały trzy lub cztery baraki, w obozie było stale kilkadziesiąt rodzin żydowskich (około 300 osób). Żydów zmuszano do prac przy budowie mostu na rzece Zielawie, tamy wodnej, kanałów nawadniających okoliczne łąki oraz przy regulacji biegu samej rzeki. Przy okazji prac Żydzi zmuszani byli do rozbijania nagrobków (macew) z łomaskiego kirkutu i wykorzystywania ich jako gruzu do betonowania mostu.
Część łomaskich Żydów pozostawała w swoich domach, w utworzonym getcie w Łomazach. Likwidacja getta nastąpiła 17 sierpnia 1942 roku. Żydzi wywiezieni zostali do okolicznych lasów Hały. Tam zostali rozstrzelani i zakopani w mogiłach, które sami wykopali przed egzekucją. Mordu dokonano w dniach między 17-19 sierpnia 1942 roku, zamordowano około 1700 osób (w tym kobiety i dzieci). Miejsca byłych okolicznych mogił zostały ekshumowane po zakończeniu wojny, szczątki zamordowanych przeniesiono na kirkut w Łomazach, gdzie stoi pomnik upamiętniający ofiary mordów.
Na jednym z grobów leżało duże jako. Może to przypadek, a może nie. Żydzi przynosili jajka na cmentarz jako symbol życia, ta sama symbolika obowiązywała na kresach. Składanie jaj na grobach było ofiarą dla zmarłych oraz niosło informację żywym o odradzającym się życiu.