wtorek, 12 lipca 2016

Krynice - okolice Tomaszowa Lubelskiego

Tereny dzisiejszej gminy Krynice wchodziły w skład ziem zwanych Grodami Czerwieńskimi, będącymi dzielnicą czy też krainą państwa Polskiego za panowania Mieszka I.

Nazwa miejscowości Krynice pochodzi od rozlewisk wodnych nazywanych krynicami. Źródła pisane mówią o potężnym, liczącym 300 ha rozlewisku. Jego pozostałość stanowią tereny bagienne i zalew (w dolinie rzeki Kryniczki – Kryniczanki), wykorzystywany obecnie jako teren rekreacyjno-wypoczynkowy dla wędkarzy.



Obecny kościół, pw. św. Stanisława bm, został zbudowany w r. 1920. Powstał z przeróbki kościoła budowanego, wg planów inż. Siennickiego, dla parafii rzymskokatolickiej w Horyszowie Polskim. W stanie niedokończonym został on zakupiony z ofiar Kryniczan i przewieziony na obecne swoje miejsce. Złożył go budowniczy Jan Tor.




Do czasów kasaty unii w w. XIX istniała tutaj parafia greckokatolicka. Parafię rzymskokatolicką erygował, 25 VI 1925 r., bp. Marian Fulman. Powstała z podziału parafii Łabunie. Otrzymała ziemię od ówczesnego właściciela majątku, Grzegorza Lipczyńskiego.


Lipczyński pochowany jest w kaplicy zamkniętej na klucz, więc tablicę nagrobną udało mi się podejrzeć przez niezbyt czyste okno:)  Inne znajdujące się w kaplicy epitafium informuje, że pochowany tu został "Stefan Lipczyński/ kawaler Orderu Virtuti Militari/ słuchacz III roku Studium Rolniczego/ Uniwersytetu Jagiellońskiego/ poległ śmiercią walecznych/ w dniu 16 kwietnia 1919 r./ w szarży pod Lidą na Litwie/ jako żołnierz 7 Pułku Ułanów Wojsk Polskich, żył 20 lat". Obok syna pochowany został "Grzegorz, Lipczyński/ ur.17.11.1859 zm.11.6.1942/ w Krynicach/ Puławiak/ Sędzia Pokoju/ w Krynicach/ Radca, Tow. Kred. Ziemskiego/ w Lublinie, żył miłowaniem i pracą".

Wdowa po Stefanie, Zofia, wysadziła drzewami aleję od dworu do kaplicy sosnami w obrębie parku, brzozami na terenie cmentarza

Kościół greckokatolicki stał na miejscu dzisiejszej kaplicy cmentarnej.



W czasie kampanii wrześniowej 1939 r. teren dzisiejszego powiatu tomaszowskiego stał się areną krwawych walk. Rozegrały się tu dwie ciężkie bitwy o Tomaszów Lubelski. Na cmentarzu w Krynicach znajduje się kilkanaście mogił żołnierskich.





1 lutego 1943 roku przeciwko liczącym ok. 240 ludzi i słabo uzbrojonym oddziałom Batalionów Chłopskich Niemcy rzucili do walki zmotoryzowany batalion żandarmerii i dwie kompanie Wermachtu, liczące razem ok. 1500 żołnierzy. Po zaciętych walkach oddziały polskie przegrupowały się w kierunku wsi Róża, gdzie 2 lutego 1943 r. doszło do nowego starcia z Niemcami. Po ciężkiej walce partyzanci zdołali wyrwać się z okrążenia. Zdecydowane działania partyzanckie zmusiły okupanta do zaniechania akcji wysiedleńczej. Wydarzenia, jakie miały miejsce w tym regionie w latach 1942-1943, określane są czasem nazwą powstania zamojskiego. Upamiętnia je Szlak Partyzancki.